Hallo Nelly en Frans,

Gisteravond hebben Anjes en ik naar de film ‘The Way’ gekeken. Ik neem aan dat jullie die kennen; de tocht van een Amerikaanse vader die plaatsvervangend voor zijn zoon El Camino loopt vanuit de plek waar jullie gisteren aankwamen, St. Jean Pied de Port, tot in Santiago de Compostella. Al was het uiteraard een geromantiseerd verhaal, het gaf ons toch wel een aardig beeld van wat jullie de komende tijd nog te wachten staat. Ik hield er een heel positief gevoel aan over. Het is een interessante route! Wat mij wel opviel was dat het pelgrimsgroepje van vier personen, dat de leidende rol speelt in de film, telkens maar zat te zeulen met hun bagage. Toen moest ik aan jullie denken. Jullie moeten toch heel wat inspanningen verrichten om jullie wagentje voort te trekken en zeker nu je de Roelantspas over bent gegaan, moeten jullie toch ook wel eens die treklast verfoeid hebben.
Hebben jullie nooit gedacht aan een ezel? Ik bedoel uiteraard dat lastdier! Die lijkt me ideaal, zeker nu je voortdurend heuvel- en bergachtig gebied gaat doorkruisen. En laten we eerlijk zijn; jullie worden er ook niet jonger op! Zo’n ezel kun je dan voor het karretje spannen en jullie kunnen heerlijk achter die ezel aanlopen. Toevallige passanten zullen wel even opkijken, maar het zal hun snel duidelijk zijn wie de ezel en wie de pelgrim is! Het dier is overigens gemakkelijk in het onderhoud, heeft amper een (grote) beurt nodig en loopt op water en gras! Het enige probleempje kan de spreekwoordelijke koppigheid zijn, ja, dat kan wel vervelend zijn! Misschien is een zezel daarom nóg beter!!
Wat, je weet niet wat een zezel is? Nou, dat is het resultaat van een kruising van een zebra met een ezel. In China loopt al een groot aantal zezels rond en momenteel worden al exemplaren van het dier geëxporteerd, ook naar Spanje om er daar ervaringen mee op te doen. De Chinezen willen geselecteerde personen de zezel laten proefdraaien om er zo achter te komen of het nieuwe trekdier in de smaak valt bij de Europeanen. Zijn die ervaringen positief dan gaan ze op grote schaal zezels fokken en hebben daarmee dan hun zoveelste exportartikel!
Ik heb met de Chinese importeur contact opgenomen, verteld waar jullie mee bezig zijn en hij vindt jullie bij uitstek een paar dat in aanmerking komt voor een proefzezel. Je hoeft er verder niets voor te doen, het kost ook niets en wat erg belangrijk is, de zezel is niet zo’n verdomd eigenwijs dier als de ezel. Hij heeft wel de kracht en het uithoudingsvermogen van een ezel, maar mist de eigenwijsheid en koppigheid van dat dier. Hij is zelfs heel volgzaam en dat heeft hij dan van de zebra meegekregen! En zoals je weet loopt een zebra altijd precies over het aangegeven pad! Een ideale combinatie dus.
Jullie kunnen hem in Roncevalles gaan afhalen op de ezelenmarkt die daar vandaag gehouden wordt. Er zijn daar veel ezels te aanschouwen, ook trekdieren, maar slechts één zezel en dat is die van jullie!! Bedenk een treffende naam voor hem of haar en trek met de zezel voor het karretje verder naar Santiago. Dat bespaart jullie overmatige inspanningen en zo kunnen jullie over een fiks aantal weken fris als een hoentje Santiago bereiken, dankzij jullie zezel!
Veel loopplezier ermee,
Groetjes aan jullie drie,
Thuur

Hallo Nelly en Frans,

Bravo, jullie hebben Spanje bereikt. Een mooi moment voor wat tips, medicinale dit keer. Niet dat er iets mis is met de Spaanse gezondheidszorg, maar je weet maar nooit. Spanje is tenslotte een van de zwakke broeders in de Eurozone, niet zo zwak als Griekenland, maar toch. Naar verluidt (waarom eigenlijk die t?) wordt je in Griekenland pas behandeld als je de geneeskundige wat extra vakantiegeld toestopt. In Spanje gaat het er waarschijnlijk meer West-Europees aan toe. Maar wat als in geen velden of wegen een medicus is te bekennen? Dat geeft het een prettig gevoel als je op medisch gebied zelfvoorzienend bent.

Als een beroemdheid als (wijlen) Ronald Naar een berg opliep, dan hoefde hij zich niet te bekommeren om zijn lichamelijke gesteldheid. Hij werd begeleid door een persoonlijke arts, en als het meezat ook een fysiotherapeut die aan het einde van de dag zijn kuiten masseerde. En als het nog meer meezat, ging zelfs een osteopaat mee. Voor wie niet weet waar een osteopaat voor dient, zie http://www.osteopathie.nl/behandeling_wat_gebeurt_er.html. Daar lees je dat een osteopaat “met zachte en soms stevige handgrepen de lichaamsweefsels één voor één weer beweeglijk maakt”.

Voor jullie is deze luxe (nog) niet weggelegd, want toen jullie 30 mei de bedevaart weer oppakten, kon niemand bevroeden dat je een paar weken later filmsterstatus zou hebben. Dat zal bij een volgende pelgrimstocht heel anders worden. Dan kunnen jullie, dankzij de sponsors die nu al in tentjes voor jullie huis in Melick bivakkeren, op een eigen lijfarts rekenen. En wie weet zelfs op een sherpa voor het wandelkarretje.

Maar dat is toekomstmuziek, vandaar deze tips. En tot je (toekomstige) sponsors de sherpa financieren, is een zezel misschien geen slecht idee. De tips komen uit een handzaam boekje uit 1792. Geen modieuze nieuwlichterijen dus, maar eeuwenoude, beproefde therapieën. Het boekje heet:

DE NIEUWE NUTTIGE ALGEMEENE HUYS APOTHEEK, VOOR DEN BURGER LANDMAN;
Gevende een beknopte Beschryving van meest alle daaglykse voorkomende Ziektens en Toevallen, en een aanwyzing om dezelve met geringe Geneesmiddelen en kleine kosten, zonder
DOCTOR, APOTHECAR en CHIRURGYN TE KONNEN HERSTELLEN.
Als ook een Raadgevinge van eenige Voorbehoedmiddelen, om ziektens voor te komen: door een veeljaarige ondervinding beschreven en uitgegeven.
Ten nutte van het algemeene Menschelyk Geslagt.

De titel is misschien wat lang, maar je weet wel waar het over gaat. Ik beperk tot een kleine selectie, die misschien nog wordt vervolgd. Eerst het behartigenswaardige en stichtelijke slot uit het voorwoord:
“Wensche dat deeze Middelen, Uwe mag weezen tot Geneezinge en Welvaaren.
Voor 't Laatst Leezer, Weet dat geen eenig ding van Nut kan zyn, zoo GOD van den Heemel! niet gebied den Zeegen!”

De eerste tip gaat over aderlaten. Daar heeft de HUYS APOTHEEKER bedenkingen over, maar soms vindt hij het onvermijdelijk.

AADERLAATEN
“DE gewoone, maar ook de gevaarlyke toevlugt van veele Menschen, doende zig zomtyds ligtvaardig Aaderlaaten, en stortende zig daar door in onherstelbaare ziektens, ja zelfs in de dood: nochtans is de Aaderlaating noodzaakelyk, wanneer men te bloedryk is, of gevaarlyke ontsteeking heeft enz. in 't laatste geval als pleuris keelziekte enz. zou 't verzuym van Aaderlaating de dood konnen veroorzaaken. Dog de Aaderlaating is gevaarlyk aan kinderen, oude Liede, en swakke Menschen, ook die te veel ontlasting hebben, door speenen, stonde, sweeten enz. en behoord aan zodaanige Lyders niet ondernomen te worden, zonder de raad van een kundig Geneesheer. Die te bloedryk is, zal voorzigtig doen, dat hy zig veel beweegt, van Vlees en ander zwaar voedzel onthoud, gelyk ook van zoete melk, bier, wyn, en alle verhittende spyz', en drank; veel slappe vogten drinkt, als slappe thee enz. niet lang slaapt, en niet dan ter nood tot de Laating overgaat. Veel Aaderlaating maakt spongieus, en waateragtig bloed.”

Misschien moeten jullie dat aderlaten maar helemaal niet doen, want voor je het weet wordt je bloed te sponzig en te waterig. Aderlaten is meer iets voor gekwalificeerde artsen, terwijl het boekje nu juist belooft dat je geen DOCTOR, APOTHECAR en CHIRURGYN nodig hebt.
Dus: niet doen!

AAMBORSTIGHEID, KORT AAMIGHEID, ENGBORSTIGHEID, sla ik over. Dat wordt al te plastisch beschreven, inclusief het al of niet ”losen van Fluymen.” Dat lozen van die fluimen (of juist niet) maakt namelijk uit voor de behandeling. Maar wat met of zonder fluimen altijd goed is, ("vylig gebruykt kan worden") is een

"Teekop gepelde garst, met 10 a 12 lange rozynen, gekookt op een pintje waater door een doek gezygt, en nu, en dan, een kop van gedronken, ook vlierbloemen gedronken als thee, en even na 't gebruyk te bed gegaan, dat men eenigzints broeid. Ook een blaas gevult met warme zoete melk en die op de Borst gelyd."

Nog een belangrijke tip van de HUYS APOTHEEKER (bij kortademigheid):
"Den Lyder diend veel eer het zitten, dan leggen, ook zuivere Lugt, en moet zig wagten, voor koude althans voor natte koude, en in plaats van koude Voeten, de Voeten dikwils baaden in warm waater; spys en drank moet tussen heet, en koud zyn. Trekplysters aan de voeten is in zommige gevallen, aan sterke Menschen van groot nut geweest."

Aambeien (Aambyen, Speenen) sla ik over, is ook wat te beeldend.

BEET VAN SLANGEN,PADDEN,EN ANDERE VERGIFTIGE DIEREN.
“In zulk geval moet de wond spoedig gewassen worden met brandewyn daar theriaak in gesmolten is, of anders moet de wond gewassen met beste scherpe wynazyn, en dan een plyster van wynruit vermengt met duivedrek op de wond geleid, en zo men vreest voor meerder gevaar, kan men inwendig gebruiken, een theekop wynazyn, en zulks driemaal daags; in nog grooter gevaar, mengt men een vierde lood theriaak onder de eerste kop azyn die men gebruikt, de Kern van Bejuco in America zegt men zou van een wonderlyke kragt in dit geval zyn. Voor de Beet van een By, of Spin, is kostelyk een gekneusd blad, van versche salie op de wond gelegd.”

Duivenpoep zou geen probleem moeten zijn, maar dat is anders bij theriaak (driakel). Dat is een kruidenmengsel waar o.a. wortel van de pijpbloem (Aristolochia clematitis), bevergeil, peper, mirre, gentiaanwortel, anijszaad, zaad van de akkerscherm (Ammi visnaga), arabische Gom, nagelkruidwortel, benzoë, Sint-Janskruid, linzenzaad, ijzersulfaat, Kretenzisch wortelzaad, kameelhooi en nog heel veel meer in voorkomt. Bejuco is ook niet makkelijk aan te komen: dat is een klimplant uit Zuid-Amerika.
Ik zou het bij duivenpoep of (scherpe) wijnazijn laten.

BEEVING, OF TRILLING DER LEEDEN.
“Ontstaat uit schrik, gebruik van sterke drank, by slaapen, ouderdom, of swakheid,waardoor de Spieren als in onmagt vallen, in 't laatste geval is dienstig rozemaryn, lavendel, en zali, van eik een handvol, gezet op een mingel goede witte wyn, en daar van gedronke, smorgens, en 'savonds een theekop, die de Beeving heeft uit een der andere genoemde oorzaken, heeft de oorzaake te laaten, en de Beeving zal ophouden.”

De moraal is duidelijk: probeer van de sterke drank af te blijven, dan gaat het meestal vanzelf over. Bij andere oorzaken dan sterke drank is het recept: witte wijn met van alles er in (al begrijp ik niet precies wat je met de eik aan moet). "Mingel" is waarschijnlijk "mengel", en dat is volgens het Middelnederlandsch Woordenboek "benaming eener vroeger vochtmaat", ongeveer 1,2 liter. Het is natuurlijk wel zo dat als je 1,2 liter witte wijn op hebt, het niet uit te sluiten is dat die bevingen weer beginnen.

BEVROZENHEID DER LEDEN, ALS BEVROZE HANDEN, VOETEN, ENZ.
Slaan we over, de kans daarop is klein.

BLIK-AARS, OF ONTVELLING
Dat kan ook nuttig zijn als jullie een deel per paard of zezel afleggen (blikaars = ontvelling van het zitvlak).
“Koomende onder de armen, in de liessen enz. by leggende zieken, kinderen, en die te paard ryden, men strooit het stof van wormagtig houd op de ontvelde plaats, of bestreikt ze met 't wit van een ei, vermengt met brandewyn, ook een klont geel was , met twee teekoppen raap-oly, onder een gesmolten, en daar mee gesmeerd.”

Genoeg tips voor vandaag,
Groet,
Dan

Hoi,hoi,
Vanaf nu is het dus "hasta la vista" i.p.v. "au revoïr"
Het lijkt me een hele belevenis om weer een grens over te gaan.Zolang jullie je eigen grenzen niet overgaan,blijft het nog wel allemaal leuk,lijkt me.
Jullie moeten je toch al echte pelgrims voelen na zoveel kloosters.
Wij wachten nog een weekje en gaan dan ook op pad,maar niet te voet.
Mij lijkt als jullie zo doorgaan dat jullie de eindstreep wel halen.
Succes met de Spanjaarden en met de tocht.
Groetjes,
Jeanne

Ik heb net de foto's bekeken,maar hier in Nederland zijn we al een maand verder.
Wij hebben 6 juli al gehad.Jullie lopen misschien wel terug in de tijd,want onder de foto staat o.a Roncevalles 6 juni.
De zon????
Groetjes,
Jeanne